Planeet Venus onthult zijn geologische geheimen in een recent onderzoek, dat onze kennis van tektonische activiteit op deze mysterieuze wereld zou kunnen veranderen. Een internationaal team van onderzoekers analyseerde 75 reusachtige cirkelvormige formaties, zogenaamde kronen, en ontdekte dat 52 ervan duidelijke tekenen van nog steeds actieve ondergrondse krachten vertoonden.
Planeet Venus Mogelijk was er sprake van veel wijder verspreide tektoniek dan voorheen werd gedacht. Het proces van kroonvorming vindt zelfs vandaag de dag nog plaats. Corona's zijn ovale structuren van indrukwekkende omvang, variërend van tientallen tot honderden kilometers breed. Ze ontstaan wanneer hete pluimen uit het binnenste van de planeet de lithosfeer omhoog duwen, waardoor de aardkorst vervormt en concentrische scheuren en oneffenheden ontstaan.
De planeet Venus heeft een beeld vastgelegd dat lijkt op een onderwaterballon die van binnenuit op de rots drukt en ervoor zorgt dat deze scheurt. Deze spectaculaire verschijnselen werden begin jaren negentig voor het eerst in kaart gebracht door de Magellan-sonde van NASA. Pas nu hebben onderzoekers, door zwaartekracht- en topografische gegevens te combineren, een werkelijk revolutionair perspectief op de planeet Venus verkregen.
Om de mechanismen achter de vorming van corona's te identificeren, creëerde een team, gecoördineerd door specialisten van de Universiteit van Maryland en de Universiteit van Bern, een 3D-computermodel. In dit virtuele experiment werd met behulp van simulaties de stroom van heet materiaal vanuit de onderste mantel naar het oppervlak nagebootst.
De resultaten werden vergeleken met gravimetrische en topografische gegevens van Magellan. Hierdoor konden onderzoekers ontdekken hoe variaties in de dichtheid van de substantie binnenin krachten kunnen genereren die sterk genoeg zijn om het landschap van Venus vorm te geven.
Gravimetrische gegevens waren van cruciaal belang in deze studie, omdat gebieden met een hogere dichtheid van het materiaal een sterkere zwaartekracht uitoefenen, terwijl minder dicht materiaal, zoals hete pluimen, zwakkere gravitatiedepressies creëren.
De planeet Venus heeft de mysteries opgelost die onderzoekers over de hele wereld al jaren verbijsteren
Dankzij deze meting kon de planeet Venus 'wolken' van materiaal detecteren die de korst erboven konden optillen. Dit is een verschijnsel dat onmogelijk kan worden vastgelegd door alleen het reliëf in kaart te brengen. Zo werden voor 52 kronen variaties in de zwaartekracht vastgesteld die duiden op een actieve stroming. Dit toont aan dat er nog steeds tektonische processen gaande zijn.
Het onderzoeksteam beweert dat verschillende soorten tektonische processen het oppervlak van Venus rond de coronae kunnen vormen. In een eerste scenario wordt subductieachtige activiteit beschreven, waarbij delen van de lithosfeer naar beneden worden geduwd onder invloed van de zwaartekracht en de druk die wordt gegenereerd door opstijgende pluimen. Dit is vergelijkbaar met de interactie van tektonische platen op aarde.
Een tweede proces, lithosfeerdruppelen genoemd, omvat het zinken van koelere, dichtere blokken aardkorst in de hete mantel daaronder. Ten slotte zou een derde mechanisme in gang worden gezet door pluimen van pluimen die de korst optillen en breken, waardoor er vulkanische activiteit ontstaat.
Dankzij de ontdekking van uitgebreide tektonische activiteit heeft de planeet Venus grote gevolgen voor het begrip van de evolutie van aardse planeten. Tegenwoordig bestaan er op aarde geen corona's meer, maar men vermoedt dat onze planeet in de beginfase mogelijk vergelijkbare structuren had, voordat de platentektoniek zich stabiliseerde.
Door de corona's van Venus te analyseren, kunnen wetenschappers de omstandigheden reconstrueren uit een tijd waarin de aarde dynamischer was en de interne mechanismen niet beperkt werden door rigide plaatgrenzen. Hoewel het onderzoek een grote impact heeft, erkennen de onderzoekers de beperkingen van de beschikbare gegevens.
Momenteel bieden zwaartekracht- en topografische kaarten voldoende resolutie om actieve processen te detecteren, maar afbeeldingen met een hogere resolutie kunnen veel fijnere details opleveren. Hier komt de VERITAS-missie in beeld, die naar verwachting in 2031 van start gaat.
Volgens Suzanne Smrekar van JPL zullen de nieuwe zwaartekrachtkaarten een resolutie hebben die twee tot vier keer hoger is dan de Magellan-gegevens, waardoor kleinere coronae kunnen worden geïdentificeerd en processen op kleine schaal kunnen worden geanalyseerd.
De planeet Venus blijft een fascinerend terrein voor de studie van planetaire geologie. De planeet biedt niet alleen inzicht in tektonische activiteit op een wereld zonder zichtbare platen, maar ook in het verre verleden van de aarde.
De recente ontdekkingen voegen niet alleen een belangrijk hoofdstuk toe aan onze kennis over de planeet Venus, maar bereiden ons ook voor op verdere onthullingen met de komst van de VERITAS-gegevens. Tot die tijd blijven corona's en de krachten die ze vormen onderzoekers intrigeren. Ze tonen aan dat de geologische activiteit van de zonneplaneet nooit echt is gestopt.
