Planeta Mars, znana również jako „Czerwona Planeta”, zawsze cieszyła się ogromnym zainteresowaniem społeczności naukowej i ogółu społeczeństwa. Niedawno odkrycia dotyczące jego atmosfery przyniosły nowe, fascynujące informacje. Obecnie szacuje się, że atmosfera Marsa, niegdyś tak gęsta jak ziemska, uległa erozji w przestrzeń kosmiczną.
Około 0,11 kg (0,25 funta) marsjańskiej atmosfery jest wypychane w przestrzeń kosmiczną co sekundę przez stały wiatr słoneczny – szybki strumień naładowanych cząstek, który rozprzestrzenia się po całym Układzie Słonecznym, docierając nawet poza Pluton.
W grudniu ubiegłego roku miało miejsce rzadkie zjawisko: nagły i dramatyczny zanik wiatru słonecznego, co spowodowało, że atmosfera po słonecznej stronie Marsa spęczniała prawie czterokrotnie w stosunku do zwykłej wielkości – z 800 km do ponad 3,000 km.
To niezwykłe zdarzenie zostało zarejestrowane przez należący do NASA orbiter Mars Atmphere and Volatile Evolution (MAVEN), który od 2014 roku obserwuje marsjańską atmosferę i jej reakcję na zachowanie Słońca. Dane MAVEN pokazały, że inne aspekty układu marsjańskiego, w tym łza- ukształtowanej magnetosfery, szok łukowy i jonosfera rozszerzyły się podobnie.
Jasper Halekas, profesor fizyki i astronomii na Uniwersytecie Iowa oraz członek zespołu MAVEN, podkreślił wyjątkowość tego odcinka: „Tutaj naprawdę wykraczamy poza schematy. Nie zaobserwowano tego wcześniej na Marsie dzięki MAVEN.”
Ten nietypowy epizod – pierwszy w prawie dziesięcioletniej karierze MAVEN – miał miejsce po tym, jak szybki obszar wiatru słonecznego wyprzedził wolniejszy odpowiednik, pozbawiając go materii i pozostawiając po sobie rozrzedzony obszar. Pusta burza dotarła do Marsa 25 grudnia 2022 roku, dając naukowcom niepowtarzalną okazję zaobserwowania pęcznienia atmosfery planety.
Z danymi MAVEN dotyczącymi nieoczekiwanej dynamiki na Marsie, Halekas i współpracownicy oni uczyli się jak ekstremalne zdarzenia słoneczne – i ich brak – wpływają na atmosferę planety, co stanowi cenny wgląd w zrozumienie jej ewolucji. Odkrycia mają również wpływ na zrozumienie planet podobnych do Ziemi poza naszym Układem Słonecznym i ich interakcji z gwiazdami macierzystymi.
Shannon Curry, główna badaczka misji MAVEN, podejrzewa, że podobne zdarzenia zdarzały się często podczas wczesnej ewolucji Marsa, 3–4 miliardy lat temu, kiedy nasze Słońce było bardziej aktywne niż obecnie. Ekstremalne zdarzenia mogły być przyczyną wyschnięcia Czerwonej Planety – świata, który, jak się uważa, kiedyś zawierał wodę w stanie ciekłym i zapewniał warunki sprzyjające życiu.
